5- Tuple Veri Tipi

Python’da tuple, sıralı ve değiştirilemez (immutable) bir veri tipidir. Bir tuple, birden fazla öğeyi bir arada tutan ve sırasını koruyan bir veri yapısıdır. Tuple, () parantezleri içinde tanımlanır ve öğeler virgülle ayrılır. Listeler gibi birden fazla veri tipini bir arada tutabilir ancak listelerden farklı olarak bir kez oluşturulduktan sonra içeriği değiştirilemez.

Tuple’ın Temel Özellikleri:

1. Sıralı (Ordered): Tuple, listeler gibi sıralıdır, yani elemanların eklenme sırasını hatırlar. İlk öğe 0 indisinde bulunur, ikinci öğe 1 indisinde bulunur vb.
2. Değiştirilemez (Immutable): Tuple’lar, bir kez oluşturulduktan sonra değiştirilemezler. Yani tuple’ın elemanlarını değiştirmek, eklemek veya silmek mümkün değildir.
3. Heterojen (Farklı Türlerde Öğeler İçerebilir): Bir tuple, farklı veri türlerinden öğeler içerebilir (string, integer, float, başka bir tuple vb.).
4. Tekrar Eden Değerler: Tuple’lar içinde tekrar eden değerler olabilir, yani aynı öğe birden fazla kez bulunabilir.

Tuple Oluşturma

Tuple, () parantezler içine elemanları yazarak veya direkt elemanları virgülle ayırarak oluşturulabilir.

Örnekler:

# Boş bir tuple
t1 = ()

# Tek elemanlı bir tuple (Sonuna virgül koymak zorunludur)
t2 = (5,)

# Birden fazla elemanlı tuple
t3 = (1, 2, 3)

# Farklı veri tiplerini içeren tuple
t4 = (1, "Python", 3.14)

# Parantezsiz tuple (virgülle ayrılmış değerler de tuple olarak kabul edilir)
t5 = 1, 2, 3

Tuple Elemanlarına Erişim

Tuple’lar sıralı olduğundan, listeler gibi indis ile erişim sağlanabilir. İndeksleme 0’dan başlar ve negatif indeksler sondan başlayarak elemanlara erişir.

t = (10, 20, 30, 40, 50)

# İlk elemana erişim
print(t[0])  # 10

# Son elemana erişim
print(t[-1])  # 50

# İkinci elemana erişim
print(t[1])  # 20

Tuple Elemanlarını Güncelleme ve Silme

Tuple değiştirilemez olduğu için elemanları güncellenemez veya silinemez. Ancak, tamamen bir tuple’ı silebilirsiniz.

Örnek:

t = (10, 20, 30)

# Eleman değiştirme girişimi hata verecektir:
# t[0] = 100  # TypeError: 'tuple' object does not support item assignment

# Ancak tüm tuple silinebilir:
del t

Tuple İçinde Dilimleme (Slicing)

Tuple’larda listeler gibi dilimleme (slicing) işlemi yapılabilir. Bu işlem, belirli bir aralıktaki elemanları almayı sağlar.

t = (10, 20, 30, 40, 50)

# 1. indisten 3. indise kadar elemanları al
print(t[1:4])  # (20, 30, 40)

# Baştan 3. indise kadar elemanları al
print(t[:3])  # (10, 20, 30)

# 2. indisten sonuna kadar elemanları al
print(t[2:])  # (30, 40, 50)

Tuple Metodları

Tuple, listeler gibi zengin bir metod setine sahip değildir çünkü değiştirilemez yapıdadır. Ancak bazı temel metodları vardır:

1. count(): Belirtilen değerin tuple içinde kaç kez geçtiğini döner.

   t = (1, 2, 3, 1, 1)
   print(t.count(1))  # 3
   

2. index(): Belirtilen değerin ilk geçtiği indeksi döner.

   t = (10, 20, 30, 20)
   print(t.index(20))  # 1
   

Tuple’ların Avantajları

1. Performans: Tuple’lar, değiştirilemez oldukları için listelere göre daha hızlıdır.
2. Veri Güvenliği: Eğer bir veri yapısının içeriğinin değişmesini istemiyorsanız tuple kullanmak daha güvenlidir.
3. Sabit Veri Yapıları: Tuple’lar genellikle sabit veri yapıları (coğrafi koordinatlar gibi) için kullanılır, çünkü bu tür verilerin değiştirilmesi gerekmez.

Tuple ile Listeler Arasında Dönüşüm

Bir tuple’ı listeye veya bir listeyi tuple’a dönüştürebilirsiniz.

Örnek:

# Tuple'dan listeye dönüştürme
t = (1, 2, 3)
lst = list(t)
print(lst)  # [1, 2, 3]

# Listeden tuple'a dönüştürme
lst = [1, 2, 3]
t = tuple(lst)
print(t)  # (1, 2, 3)

Tuple Kullanım Alanları

• Tuple’lar genellikle değiştirilemez veri kümelerini temsil etmek için kullanılır. Örneğin, sabit koordinatlar, ayar değerleri vb.
• Fonksiyonlardan birden fazla değer döndürmek için kullanılabilir:

  def koordinatlar():
      return (40.7128, 74.0060)  # New York City'nin koordinatları
  
  lat, lon = koordinatlar()
  print(lat, lon)  # 40.7128 74.0060
  

Tuple, sabit veri yapılarını yönetirken ve veri güvenliğini korurken oldukça kullanışlı bir veri tipidir.