18- SQL Komutları

Temel sql komutları hakkında bilgi verilmiştir.

Posted Feb 22, 2025

By Muhammet Öztürk

9 min read

18- SQL Komutları

1. Veritabanı Oluşturma

SQLite’da bir veritabanı dosyası oluşturmak için komut satırında ya da Python gibi bir dille şu adımları izleyebilirsiniz:

  
sqlite3 ornek.db

Bu komut, ornek.db adlı bir veritabanı dosyası oluşturur.

2. Tablo Oluşturma

Veritabanında bir tablo oluşturmak için CREATE TABLE komutu kullanılır:

  
CREATE TABLE ogrenciler (
    id INTEGER PRIMARY KEY,
    isim TEXT NOT NULL,
    yas INTEGER,
    sehir TEXT
);

Bu örnek, ogrenciler adlı bir tablo oluşturur ve bu tabloya id, isim, yas, ve sehir sütunlarını ekler.

3. Veri Ekleme

INSERT INTO komutuyla tabloya yeni kayıt eklenir:

  
INSERT INTO ogrenciler (isim, yas, sehir) VALUES ('Ahmet', 21, 'İstanbul');

Bu komut, ogrenciler tablosuna Ahmet isimli bir öğrenci kaydını ekler.

4. Veri Okuma

Tablodaki verileri listelemek için SELECT komutu kullanılır:

  
SELECT * FROM ogrenciler;

Bu komut, ogrenciler tablosundaki tüm kayıtları gösterir. Belirli sütunları seçmek için şunları kullanabilirsiniz:

  
SELECT isim, yas FROM ogrenciler;

5. Veri Güncelleme

Kayıtları güncellemek için UPDATE komutu kullanılır. Örneğin, Ahmet’in yaşını güncellemek için:

  
UPDATE ogrenciler SET yas = 22 WHERE isim = 'Ahmet';

Bu komut, isim değeri “Ahmet” olan öğrencinin yaşını 22 olarak günceller.

6. Veri Silme

Kayıtları silmek için DELETE komutu kullanılır. Örneğin, “İstanbul” şehrinde yaşayan öğrenciyi silmek için:

  
DELETE FROM ogrenciler WHERE sehir = 'İstanbul';

7. Koşullu Seçim

Belirli bir koşulu sağlayan verileri seçmek için WHERE ifadesi kullanılır:

  
SELECT * FROM ogrenciler WHERE yas > 20;

Bu komut, yaşı 20’den büyük olan tüm öğrencileri listeleyecektir.

8. Sıralama

Verileri sıralamak için ORDER BY ifadesi kullanılır:

  
SELECT * FROM ogrenciler ORDER BY yas DESC;

Bu komut, ogrenciler tablosundaki kayıtları yas sütununa göre azalan sırada listeler.

9. Toplam, Ortalama, Minimum ve Maksimum Değerleri Alma

Matematiksel işlemler yapmak için SUM, AVG, MIN, MAX gibi fonksiyonlar kullanılır:

  
SELECT AVG(yas) FROM ogrenciler;

Bu komut, ogrenciler tablosundaki yaşların ortalamasını verir.

10. Gruplama

Belirli bir sütuna göre kayıtları gruplamak için GROUP BY kullanılır:

  
SELECT sehir, COUNT(*) FROM ogrenciler GROUP BY sehir;

Bu komut, ogrenciler tablosundaki şehirlerin sayısını verir.

11. Tablo Silme

Bir tabloyu silmek için DROP TABLE komutu kullanılır:

  
DROP TABLE ogrenciler;

Bu komut ogrenciler tablosunu tamamen siler.

12. Tablo Yapısını Değiştirme (ALTER TABLE)

Bir tabloya yeni bir sütun eklemek veya sütun adını değiştirmek için ALTER TABLE komutu kullanılır:

Yeni Sütun Ekleme:
1 ALTER TABLE ogrenciler ADD COLUMN email TEXT;
Bu komut, ogrenciler tablosuna email adlı bir sütun ekler.
Sütun Adını Değiştirme:
SQLite, bir sütunun adını değiştirmek için doğrudan bir komut sunmaz, ancak tabloyu yeniden oluşturarak sütun adını değiştirebilirsiniz.

13. Birleştirme İşlemi (JOIN)

Birden fazla tabloyu birleştirerek veri çekmek için JOIN ifadesi kullanılır. Aşağıda temel bir INNER JOIN örneği verilmiştir.

Örneğin, dersler tablosunu oluşturup ogrenciler tablosuyla ilişkilendirelim:

  
CREATE TABLE dersler (
    ders_id INTEGER PRIMARY KEY,
    ogrenci_id INTEGER,
    ders_adi TEXT,
    FOREIGN KEY (ogrenci_id) REFERENCES ogrenciler(id)
);

INNER JOIN:

  
SELECT ogrenciler.isim, dersler.ders_adi
FROM ogrenciler
INNER JOIN dersler ON ogrenciler.id = dersler.ogrenci_id;

Bu komut, ogrenciler tablosundaki isim ile dersler tablosundaki ders_adi sütunlarını birleştirerek listeler.

14. Alt Sorgular (Subqueries)

Bir sorguyu başka bir sorgunun içinde kullanmak için alt sorgular yapılabilir. Alt sorgular genellikle SELECT, INSERT, UPDATE, veya DELETE ifadelerinde kullanılır.

Örneğin, yaşı ortalamanın üzerinde olan öğrencileri seçmek:

  
SELECT isim FROM ogrenciler WHERE yas > (SELECT AVG(yas) FROM ogrenciler);

Bu komut, ogrenciler tablosundaki yaşları ortalamadan büyük olan öğrencileri getirir.

15. Veri Kısıtlamaları (Constraints)

Tablolar oluşturulurken veri doğruluğunu sağlamak için kısıtlamalar eklenebilir:

NOT NULL: Bu kısıtlama, sütunun boş bırakılamayacağını belirtir.

  
CREATE TABLE ogrenciler (
    id INTEGER PRIMARY KEY,
    isim TEXT NOT NULL,
    yas INTEGER,
    sehir TEXT
);

UNIQUE: Bir sütunun benzersiz değerler içermesini sağlar.

  
CREATE TABLE ogrenciler (
    id INTEGER PRIMARY KEY,
    email TEXT UNIQUE
);

DEFAULT: Sütun için bir varsayılan değer atar.

  
CREATE TABLE ogrenciler (
    id INTEGER PRIMARY KEY,
    sehir TEXT DEFAULT 'İstanbul'
);

16. Dizinler (Indexes)

Tablolarda hızlı veri araması yapmak için dizinler oluşturulabilir:

  
CREATE INDEX idx_ogrenci_isim ON ogrenciler(isim);

Bu komut, ogrenciler tablosundaki isim sütununda bir dizin oluşturur ve arama işlemlerini hızlandırır.

17. Geçici Tablolar (Temporary Tables)

Sadece bir oturum süresince geçerli olan geçici tablolar oluşturmak için TEMPORARY anahtar kelimesi kullanılır:

  
CREATE TEMPORARY TABLE temp_ogrenciler (
    id INTEGER,
    isim TEXT
);

Bu tablo, sadece geçerli oturum boyunca kullanılabilir.

Örnek Durum:

Diyelim ki iki tablonuz var:

Geçici Tablo (gecici_tablo): İçeriği başka bir tablodan güncellenecek.

  
CREATE TABLE gecici_tablo (
    id INTEGER PRIMARY KEY,
    isim TEXT,
    yas INTEGER
);

Kaynak Tablo (kaynak_tablo): Veriler buradan alınacak.

  
CREATE TABLE kaynak_tablo (
    id INTEGER PRIMARY KEY,
    isim TEXT,
    yas INTEGER
);

`17.1` Geçici Tabloyu Kaynak Tablo Verileriyle Tamamen Yeniden Doldurma

Eğer geçici tablodaki mevcut verileri tamamen silip, yerine kaynak tablodan yeni veriler eklemek isterseniz:

  
DELETE FROM gecici_tablo;

INSERT INTO gecici_tablo (id, isim, yas)
SELECT id, isim, yas
FROM kaynak_tablo;

Örnek Veriler ve İşlem Akışı

A. Kaynak Tabloya Veri Ekleme:

  
INSERT INTO kaynak_tablo (id, isim, yas) VALUES
(1, 'Ahmet', 20),
(2, 'Ayşe', 22),
(3, 'Mehmet', 25);

B. Geçici Tabloya Başlangıçta Eksik Veriler Ekleme:

  
INSERT INTO gecici_tablo (id) VALUES
(1),
(2),
(3);

C. Geçici Tabloyu Kaynak Tablo Verileriyle Güncelleme:

  
UPDATE gecici_tablo
SET isim = (
    SELECT kaynak_tablo.isim
    FROM kaynak_tablo
    WHERE kaynak_tablo.id = gecici_tablo.id
),
yas = (
    SELECT kaynak_tablo.yas
    FROM kaynak_tablo
    WHERE kaynak_tablo.id = gecici_tablo.id
)
WHERE EXISTS (
    SELECT 1
    FROM kaynak_tablo
    WHERE kaynak_tablo.id = gecici_tablo.id
);

D. Sonuçları Görüntüleme:

  
SELECT * FROM gecici_tablo;

Sonuç:

id	isim	yas
1	Ahmet	20
2	Ayşe	22
3	Mehmet	25

`17.2` Kaynak Tablodaki Verilerle Geçici Tabloyu Güncelleme

Senaryo: gecici_tablo içinde isim ve yas sütunlarını, kaynak_tablo içindeki eşleşen id değerine göre güncellemek istiyoruz.

  
UPDATE gecici_tablo
SET isim = (
    SELECT kaynak_tablo.isim
    FROM kaynak_tablo
    WHERE kaynak_tablo.id = gecici_tablo.id
),
yas = (
    SELECT kaynak_tablo.yas
    FROM kaynak_tablo
    WHERE kaynak_tablo.id = gecici_tablo.id
)
WHERE EXISTS (
    SELECT 1
    FROM kaynak_tablo
    WHERE kaynak_tablo.id = gecici_tablo.id
);

Bu yöntemle, geçici tablonuzdaki bilgileri diğer bir tablonun verileriyle güvenli bir şekilde güncelleyebilirsiniz. WHERE EXISTS kısmı, yalnızca eşleşen verilerin güncellenmesini garanti eder.

18. Görünümler (Views)

Sık kullanılan sorguları kolaylaştırmak için VIEW ifadesiyle sanal tablolar oluşturabilirsiniz:

  
CREATE VIEW yasli_ogrenciler AS
SELECT * FROM ogrenciler WHERE yas > 20;

Bu komut, yaşı 20’den büyük olan öğrencileri listeleyen yasli_ogrenciler adlı bir görünüm oluşturur.

19. Trigger (Tetikleyiciler)

Belirli bir olay gerçekleştiğinde otomatik olarak çalışan tetikleyiciler oluşturabilirsiniz. Örneğin, bir kayıt silindiğinde bir tetikleyici çalıştırmak için:

  
CREATE TRIGGER ogrenci_sil_trigger
AFTER DELETE ON ogrenciler
BEGIN
    INSERT INTO silinen_ogrenciler (isim, yas, sehir) VALUES (OLD.isim, OLD.yas, OLD.sehir);
END;

Bu tetikleyici, bir öğrenci silindiğinde silinen_ogrenciler tablosuna bu öğrencinin bilgilerini ekler.

20. Transaksiyonlar (Transactions)

Veritabanında bir dizi işlemi bir arada gerçekleştirmek ve işlemlerin tam olarak tamamlanmasını sağlamak için transaksiyonlar kullanılır:

  
BEGIN TRANSACTION;

INSERT INTO ogrenciler (isim, yas, sehir) VALUES ('Merve', 19, 'Ankara');
UPDATE ogrenciler SET sehir = 'İzmir' WHERE isim = 'Ahmet';

COMMIT;

BEGIN TRANSACTION ile başlayan işlemler, COMMIT ifadesiyle tamamlanır. Eğer bir hata oluşursa ROLLBACK ile işlemler geri alınabilir.

21. Veritabanı ilişkileri

Veritabanı ilişkileri, birden fazla tablo arasında bağlantı kurarak veritabanında veri tutarlılığını sağlamak ve karmaşık sorgular yapabilmek için kullanılır. İlişkiler veritabanında, tablolar arasında anlamlı bağlantılar kurarak verinin daha organize ve kolay erişilebilir olmasını sağlar. İşte başlıca ilişki türleri ve açıklamaları:

1. Bir-e-Bir (One-to-One) İlişkisi

Bir tablodaki bir satırın, diğer tablodaki yalnızca bir satırla ilişkilendirildiği durumdur. Bu ilişki türü genellikle, bir tabloyu başka bir tabloya bölerek daha organize ve güvenli veri depolama sağlamak için kullanılır.

Örnek:

kullanicilar tablosunda her kullanıcıya ait kullanici_id ile kullanici_detaylar tablosunda her kullanıcıya ait ayrıntıların bulunması.

Kullanım:

  
CREATE TABLE kullanicilar (
    kullanici_id INTEGER PRIMARY KEY,
    isim TEXT
);

CREATE TABLE kullanici_detaylar (
    kullanici_detay_id INTEGER PRIMARY KEY,
    kullanici_id INTEGER,
    adres TEXT,
    telefon TEXT,
    FOREIGN KEY (kullanici_id) REFERENCES kullanicilar(kullanici_id)
);

Bu örnekte, her kullanıcıya karşılık gelen bir kullanıcı detayı vardır.

2. Bir-e-Çok (One-to-Many) İlişkisi

Bir tablodaki bir satırın, diğer tablodaki birden fazla satırla ilişkili olduğu durumu ifade eder. Bu, en yaygın kullanılan ilişki türüdür ve genellikle bir ana tablodaki bir öğeye bağlı birden fazla alt öğeyi saklamak için kullanılır.

Örnek:

ogretmenler tablosunda her öğretmen, ogrenciler tablosundaki birden fazla öğrenci ile ilişkilidir.

Kullanım:

  
CREATE TABLE ogretmenler (
    ogretmen_id INTEGER PRIMARY KEY,
    isim TEXT
);

CREATE TABLE ogrenciler (
    ogrenci_id INTEGER PRIMARY KEY,
    isim TEXT,
    ogretmen_id INTEGER,
    FOREIGN KEY (ogretmen_id) REFERENCES ogretmenler(ogretmen_id)
);

Bu yapıda her öğrenci yalnızca bir öğretmenle ilişkiliyken, her öğretmen birden fazla öğrenciyle ilişkilidir.

3. Çok-e-Çok (Many-to-Many) İlişkisi

Bir tablodaki bir satırın, diğer tablodaki birden fazla satırla ilişkili olduğu ve bu ilişkinin her iki yönde de geçerli olduğu durumdur. Many-to-Many ilişkilerde genellikle bir ara tablo (ilişki tablosu) kullanılarak bağlantı kurulur.

Örnek:

ogrenciler tablosunda her öğrenci, dersler tablosundaki birden fazla dersle ilişkili olabilir ve her ders de birden fazla öğrenciyle ilişkili olabilir.

Kullanım:

  
CREATE TABLE ogrenciler (
    ogrenci_id INTEGER PRIMARY KEY,
    isim TEXT
);

CREATE TABLE dersler (
    ders_id INTEGER PRIMARY KEY,
    ders_adi TEXT
);

CREATE TABLE ogrenci_ders (
    ogrenci_id INTEGER,
    ders_id INTEGER,
    FOREIGN KEY (ogrenci_id) REFERENCES ogrenciler(ogrenci_id),
    FOREIGN KEY (ders_id) REFERENCES dersler(ders_id),
    PRIMARY KEY (ogrenci_id, ders_id)
);

Bu yapıda ogrenci_ders adlı ara tablo, ogrenciler ve dersler tabloları arasında bir Many-to-Many ilişki oluşturur.

4. Bir Tablo İçindeki Kendi Kendine İlişki (Self-Referencing Relationship)

Bir tablodaki kayıtların kendi içlerinde ilişki kurabildiği durumu ifade eder. Bu, özellikle hiyerarşik yapılar kurarken kullanışlıdır.

Örnek:

calisanlar tablosunda her çalışan bir yöneticiye bağlı olabilir. Bu ilişki aynı tabloda kendisiyle ilişki kurarak sağlanır.

Kullanım:

  
CREATE TABLE calisanlar (
    calisan_id INTEGER PRIMARY KEY,
    isim TEXT,
    yonetici_id INTEGER,
    FOREIGN KEY (yonetici_id) REFERENCES calisanlar(calisan_id)
);

Bu yapıda, yonetici_id, aynı tablodaki başka bir çalışanı (yöneticiyi) referans eder. Böylece, her çalışan kendisine bağlı çalışanlara sahip olabilir.

İlişki Türlerinin Kullanım Amacı

Bir-e-Bir: Özel durumlarda, aynı tablodaki fazla veri karmaşıklığını azaltmak için kullanılır.
Bir-e-Çok: Hiyerarşik verilerde, bir ana kayıt ile birden fazla alt kayıt arasında ilişki kurmak için idealdir.
Çok-e-Çok: İki tablo arasında karşılıklı bağlantıların gerektiği durumlarda, veriyi normalleştirerek gereksiz tekrarları önler.
Self-Referencing: Hiyerarşik yapılar kurmak için idealdir; örneğin bir şirket içindeki çalışan-yönetici ilişkisi gibi.

Bu ilişki türleri, veritabanını daha verimli bir şekilde modellemenizi sağlar. Her ilişki türü, veriyi tutarlı bir şekilde saklamak, düzenlemek ve sorgulamak için belirli kullanım alanlarına sahiptir.

Python

sql kullanımı

This post is licensed under CC BY 4.0 by the author.

1. Veritabanı Oluşturma

2. Tablo Oluşturma

3. Veri Ekleme

4. Veri Okuma

5. Veri Güncelleme

6. Veri Silme

7. Koşullu Seçim

8. Sıralama

9. Toplam, Ortalama, Minimum ve Maksimum Değerleri Alma

10. Gruplama

11. Tablo Silme

12. Tablo Yapısını Değiştirme (ALTER TABLE)

13. Birleştirme İşlemi (JOIN)

14. Alt Sorgular (Subqueries)

15. Veri Kısıtlamaları (Constraints)

16. Dizinler (Indexes)

17. Geçici Tablolar (Temporary Tables)

Örnek Durum:

17.1 Geçici Tabloyu Kaynak Tablo Verileriyle Tamamen Yeniden Doldurma

Örnek Veriler ve İşlem Akışı

A. Kaynak Tabloya Veri Ekleme:

B. Geçici Tabloya Başlangıçta Eksik Veriler Ekleme:

C. Geçici Tabloyu Kaynak Tablo Verileriyle Güncelleme:

D. Sonuçları Görüntüleme:

17.2 Kaynak Tablodaki Verilerle Geçici Tabloyu Güncelleme

18. Görünümler (Views)

19. Trigger (Tetikleyiciler)

20. Transaksiyonlar (Transactions)

21. Veritabanı ilişkileri

1. Bir-e-Bir (One-to-One) İlişkisi

2. Bir-e-Çok (One-to-Many) İlişkisi

3. Çok-e-Çok (Many-to-Many) İlişkisi

4. Bir Tablo İçindeki Kendi Kendine İlişki (Self-Referencing Relationship)

İlişki Türlerinin Kullanım Amacı

Trending Tags

`17.1` Geçici Tabloyu Kaynak Tablo Verileriyle Tamamen Yeniden Doldurma

`17.2` Kaynak Tablodaki Verilerle Geçici Tabloyu Güncelleme